Γράφει η Ειρήνη Κιάμου Μ.Α. CCC-SLP, Speech Language Pathologist, University of Maryland USA

Επιστημονική υπεύθυνη των θεραπευτικών ομάδων «ΕΥΛΟΓΟΝ» & «ΘΕΡΑΠΕΙΑ=ΕΛΠΙΔΑ»

Άμισθος συνεργάτης της Παν. Κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Παν & Αγλ. Κυριακού»

Τ. Καθηγήτρια του Τμήματος Λογοθεραπείας Ιωαννίνων

Parents’ Coach

 

Η Σύνδεση του Προφορικού και του Γραπτού Λόγου

Έρευνες που έχουν διεξαχθεί στο εξωτερικό δείχνουν ότι υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ του προφορικού και του γραπτού λόγου, καθώς ο δεύτερος αποτελεί την απεικόνιση του πρώτου. Μελέτες αποδεικνύουν τη σχέση ανάμεσα στην άρθρωση και τη φωνολογία του παιδιού με την ικανότητά του να μάθει ορθογραφία, γραφή και ανάγνωση.

Πώς επηρεάζει η άρθρωση τη μάθηση της γραφής και της ανάγνωσης;

Αν ένα παιδί δεν προφέρει σωστά κάποιους ήχους (π.χ., αντικαθιστά το /ρ/ με /γ/), δυσκολεύεται να διακρίνει ποιο γράμμα αντιστοιχεί στον συγκεκριμένο ήχο.

• Στη λέξη ράγα, ενδέχεται να βασιστεί στην οπτική εικόνα της λέξης αντί στην αντιστοιχία ήχου-συμβόλου.
• Στην ανάγνωση, μπορεί να συγχέει τα γράμματα /ρ/ και /γ/, καθώς αντιλαμβάνεται και τα δύο ως /γ/.

Η Απεικόνιση των Ήχων και η Αντίληψή τους

Οι λογοθεραπευτές χρησιμοποιούν την επιστημονική μέθοδο ανάλυσης των κυματομορφών των ήχων, γνωστή ως formant analysis. Αυτή η απεικόνιση μας βοηθά να κατανοήσουμε πώς το ανθρώπινο αυτί αντιλαμβάνεται τις διαφορές μεταξύ των φωνημάτων.

 Παράδειγμα:

• Οι ήχοι /ρ/ και /γ/ μοιάζουν αρκετά, γι' αυτό και τα παιδιά τα συγχέουν.
• Αντίθετα, οι ήχοι /σ/ και /γ/ έχουν μεγάλες φωνητικές διαφορές, γεγονός που εξηγεί γιατί δεν τα μπερδεύουν.

Η Σημασία της Έγκαιρης Παρέμβασης

Η δυσκολία αυτή δεν σχετίζεται με πρόβλημα ακοής ή νοημοσύνης, αλλά με τον τρόπο που το παιδί έχει καταχωρήσει τους ήχους στη μνήμη του. Η έγκαιρη λογοθεραπευτική παρέμβαση είναι απαραίτητη, ώστε να:

• Διακρίνει και να προφέρει σωστά τους ήχους.
• Αποκτήσει σωστή άρθρωση και ευχέρεια στην προφορική επικοινωνία.

Η συνεχής διόρθωση από ενήλικες με σχόλια όπως «Δεν το λες σωστά» μπορεί να οδηγήσει το παιδί σε αποφυγή της ομιλίας, μειωμένη αυτοπεποίθηση και δυσκολία στη συνεργασία κατά τη θεραπεία.

Η Διαχρονική Επίδραση των Φωνολογικών Δυσκολιών

Αν η παρέμβαση δεν γίνει έγκαιρα:

• Ήχοι όπως /ρ/, /λ/ και τα συριστικά (/σ/, /ζ/, /ξ/, /ψ/, /τς/, /τζ/) μπορεί να συνεχίσουν να προφέρονται λανθασμένα ακόμα και στην ενήλικη ζωή.
• Η ορθογραφία θα βασίζεται αποκλειστικά στην οπτική μνήμη, γεγονός που αυξάνει τη δυσκολία στη σχολική μελέτη.

Η Αναγκαιότητα της Μαθησιακής Αξιολόγησης

Παρόλο που η εγγραφή στο Δημοτικό απαιτεί ιατρικά έγγραφα, δεν υπάρχει συστηματική αξιολόγηση της μαθησιακής ετοιμότητας, όπως συμβαίνει σε προηγμένα εκπαιδευτικά συστήματα. Στην Ελλάδα, υπάρχουν σταθμισμένα εργαλεία όπως το Αθηνά Τεστ, τα οποία μπορούν να ανιχνεύσουν δυσκολίες έγκαιρα και να επιτρέψουν την κατάλληλη παρέμβαση, μειώνοντας τις πιθανότητες εμφάνισης μαθησιακών δυσκολιών.

Πότε πρέπει να ανησυχήσουμε;

Στο Νηπιαγωγείο, η προφορική άρθρωση πρέπει να είναι σαφής, και η ικανότητα διήγησης επαρκής. Μέχρι τα Χριστούγεννα, το παιδί πρέπει να μπορεί να:

• Διηγείται γεγονότα με σωστή χρονική αλληλουχία.
• Χρησιμοποιεί ολοκληρωμένες προτάσεις με σωστές καταλήξεις στα ρήματα.
• Χρησιμοποιεί επιρρηματικούς και επιθετικούς προσδιορισμούς.

Αν υπάρχουν αποκλίσεις, η έγκαιρη παρέμβαση είναι ζωτικής σημασίας, ώστε το παιδί να είναι προετοιμασμένο για τις απαιτήσεις της Α' Δημοτικού.

Σε περίπτωση που κάποιο μέλος της οικογένειάς σας χρειάζεται παρέμβαση, ο ασφαλιστικός σας φορέας είναι οικονομικός αρωγός σας. Η διεπιστημονική ομάδα της ΕΥΛΟΓΟΝ είναι στη διάθεσή σας να σας ενημερώσει και να σας καθοδηγήσει μέσα από την ανοικτή γραμμή επικοινωνίας στο 210.99.66.333.